خطر گودهای عمیق و گودبرداری (92/07/20)

 

آقای دکتر علی فاخر اظهار کرد که گودهای عمیق در تهران و شهرهای بزرگ به سرعت در حال گسترش است.

عملیات خاکبرداری و پایدارسازی دیواره‌های گود اغلب به صورت طرح و اجرا (EPC) به پیمانکار واگذار می‌شود. مبحث هفتم مقررات ملی ساختمان ویرایش 1392، خطر گودها را به سه دسته معمولی، زیاد و بسیار زیاد تقسیم کرده است. گود با عمق بیش از 20 متر همواره با خطر بسیار زیاد ارزیابی می‌شود. مبحث هفتم اجرای این گودها را به صورت سه عاملی پیش‌بینی کرده است و لزوم استفاده از مشاور، پیمانکار و ناظر دارای صلاحیت را ضروری می‌داند. اگر عملیات پایدارسازی گود به صورت طرح و اجرا به پیمانکار واگذار شود، لازم است که طرح ارائه شده توسط پیمانکار طرح و ساخت به تایید مشاور دارای صلاحیت برسد. نظارت بر عملیات اجرایی پیمانکار طرح و ساخت هم ضروری است.

برخی از پیشنهادات برای رفع نارسایی‌های مدیریتی و فنی موجود در اجرای گودهای عمیق در ایران به شرح ذیل است:

(الف) تا زمانی که سیستم مناسب برای تعیین صلاحیت پیمانکاران طرح و ساخت برای گودهای عمیق وجود ندارد، فقط باید از پیمانکاران مجرب استفاده کرد.

(ب) طرح ارائه شده توسط پیمانکار طرح و ساخت و عملیات اجرایی باید توسط مشاور دارای صلاحیت کنترل شود. حتی اگر پیمانکار طرح و ساخت بسیار مجرب باشد، کنترل طرح و نظارت بسیار ضروری است.

(ج) عملیات گمانه‌زنی و آزمایش خاک باید چنان باشد که علاوه بر متغیرهای مقاومتی به خصوصیات تغییرشکل‌پذیری هم توجه شده باشد. نقش آب در کاهش مقاومت‌ها باید در طراحی مورد توجه قرار گیرد.

(د) زمین اطراف گود بیش از زمین داخل گود بر رفتار دیواره‌های گود اثر دارد پس هر جا که ممکن است باید گمانه‌زنی و آزمایش در اطراف گود (خارج از زمین) انجام شود.

(ه) زهکشی روان آب‌ها در هنگام گودبرداری بسیار اهمیت دارد. اهمیت زهکشی به اندازه سایر عملیات پایدارسازی مثل میخکوبی و انکراژ است.

(و) پایش گود و اندازه‌گیری‌های محلی در گودبرداری ضروری است، داده‌های اندازه‌گیری باید توسط متخصصان کنترل شود. گودهای عمیق در صورت عدم پایش باید متوقف شود.